Huidverzorging bij bestraling

De bestralingsperiode is erg intensief. Niet alleen voor je lichaam en geest, maar zeker ook voor je huid. De huid kan droog en geïrriteerd worden en soms zelfs wat open springen door het ontstaan van kloofjes. Door bestraling kan je huid geïrriteerd raken. Uitwendige stralen gaan eerst door de huid voor ze het doelgebied van de bestraling bereiken. Ook al ziet of voel je de straling niet, ze kan de huid prikkelen. Dat gebeurt meestal binnen de twee weken na het begin van de bestralingen. Eerst wordt de huid gevoelig en rood. Later kan de huid wat donkerder van kleur worden en kunnen gevoelige plaatsen ontstaan, met eventueel blaasjes en open wondjes. In het ergste geval gaan de open wondjes over in grote, meestal vochtige plekken. Deze problemen kunnen pijnlijk zijn, bijvoorbeeld als je kleren tegen de huid wrijven. Door bestraling kunnen vervelende huidklachten ontstaan. Je herkent waarschijnlijk (een aantal van) de onderstaande problemen maar al te goed: Jeukende huid Kapotte huid Huiduitslag Droge huid Geïrriteerde huid Ontsteking van de huid Gevoelige/pijnlijke huid Verbrande huid Verkleuring. Sommige klachten kunnen (mede) ontstaan of verergeren door de chemotherapie. Na bestraling is het heel normaal dat u huidklachten heeft. Radiotherapie beschadigt kankercellen, maar ook gezonde cellen en de huid. Geïrriteerde, rode of jeukende huid na bestraling kunt u verzorgen met hydraterende zalf. Bestraling heeft vaak tot gevolg dat de huid in het bestraalde gebied geïrriteerd raakt.

Om ervoor te zorgen dat de huid buiten de bestralingsbehandelingen om zo min mogelijk belast wordt, wordt aangeraden de huid niet met zeep te wassen. Van zeep kan je huid tijdens deze periode immers erg gevoelig worden. Wassen met alleen water is daarom voldoende. Was jezelf voorzichtig met lauw water. Gebruik zeepvrije zeep of wasolie om te voorkomen dat je huid uitdroogt. Douche met een zachte straal i.p.v. een bad te nemen om te voorkomen dat je huid verweekt. Wassen, douchen en in bad gaan mag met een milde zeep. Was je huid niet met zeep. Gebruik in bad geen badschuim. Niet te lang (of te warm) douchen of in bad. Ga niet te lang in bad of onder de douche.

Wrijf je huid niet droog, maar dep zachtjes met de handdoek. Dep je huid en de huidplooien droog i.p.v. te wrijven. Na het wassen, douchen of in bad gaan de huid droog deppen, niet wrijven. Dep je huid droog in plaats van wrijven. Dep je huid droog na het douchen of bad, niet wrijven.

Daarnaast wordt aangeraden geen parfum en pleisters op de bestraalde huid te dragen. Draag luchtige stoffen om de bestraalde huid goed droog te houden. Helaas kan hier tijdens deze periode niet veel aan gedaan worden omdat lotions, crèmes en zalven soms de bestralingsbehandeling kunnen verstoren. Zoals al eerder aangegeven, kunnen bepaalde lotions, crèmes, zalven en andere huidverzorgingsproducten de behandeling beïnvloeden. Dit kunnen onder andere zijn het vervagen van de bestralingslijnen of het ontstaan van irritatie door parfum in het verzorgingsproduct. Wil je je huid toch insmeren? Overleg dan met het behandelend ziekenhuis of centrum waarmee je je huid kunt insmeren. Talkpoeder daarentegen is veilig om te gebruiken, mits deze pH-neutraal en parfumvrij is. Breng twee- of meermaals per dag een kleine hoeveelheid hydraterende melk of crème aan. Huidadvies voor patiënten die radiotherapie krijgenU mag ongeparfumeerde, milde huidlotions, crèmes en zalven smeren. De afdeling adviseert om cetomacrogol, calendula of flamigel te gebruiken. Het tijdstip van smeren maakt niet uit. Sterk geparfumeerde producten en alcohol-bevattende smeersels worden afgeraden. Je kunt zelf stappen ondernemen (en bepaalde handelingen vermijden) om bovenstaande huidklachten te voorkomen en/of verminderen. Gebruik een crème na bestraling. Smeer de (gesloten) huid dagelijks in met een hydraterende zalf of crème. Door de ‘vochtbalans’ van de huid te herstellen met een hydraterende zalf, ondersteunt u het herstel van de huid. Dit kan helpen bij de klachten van jeuk en trekken én voorkomt barstjes en scheuren in de huid. Belangrijk bij een zalf of crème tijdens/na bestraling: Geen metalen: metalen kunnen tijdens de bestraling in je huid etsen Geen parfum: de crème moet zo neutraal mogelijk zijn om irritaties te voorkomen.

Gebruik geen deodorant met alcohol, een alcoholvrije deodorant mag wel (vraag bij aankoop van deze en andere producten advies aan je apotheker). Toon alle producten die je gebruikt aan de verpleegkundigen op de bestralingsafdeling of aan je radiotherapeut. Het gebruik van een milde (voor gevoelige huid) deodorant is toegestaan. Als de huid gaat irriteren moet u stoppen met het gebruik van deodorant. Gebruik geen deodorant of parfum. Blijf altijd in gesprek met je arts. Vertel je behandelend arts over al je huidproblemen. Die zal je altijd van goed advies voorzien. Daarnaast is het belangrijk dat je elke tip die je opvolgt, óók met je arts bespreekt. Met name wanneer je producten als een zalf of talkpoeder wilt gebruiken, bijvoorbeeld tegen de jeuk. Blijf in gesprek met uw behandelend arts. Overleg altijd eerst met uw arts en/of de afdeling radiotherapie wat u het beste kunt doen bij de verzorging van uw huid na bestraling. Laat bijvoorbeeld ook zien welke crème of zalf u wilt gaan gebruiken. Bespreek of het een goede optie is. Neem voor alle vragen over huid- en wondverzorging meteen contact op met de verpleegkundigen op de bestralingsafdeling van jouw ziekenhuis. Probeer liever niets op eigen houtje uit. Neem bij twijfel contact op met de bestralingsafdeling waar je werd behandeld.

Krab niet. Krab niet bij jeuk. Vermijd krabben bij jeuk. Want dan gaat je huid na bestraling alleen maar sneller irriteren en kapot. Gebruik in de bestraalde regio nooit kleefpleisters. Plak geen pleisters op een bestraalde huid. Gebruik voor open en vochtige plekken speciale verbandmaterialen. Zij absorberen de overvloedige vochtafscheiding netjes zonder in de wonde te kleven, zonder de wonde uit te drogen en zonder bacteriën te veel kansen te geven. Ongeparfumeerde talkpoeder of een anti-jeuk crème helpt om de jeuk te verminderen. Pleisters op de bestraalde huid zijn pijnlijk wanneer je ze lostrekt. Bovendien laten ze je huid rood, geïrriteerd en pijnlijk achter. Dek wondjes af met non-woven gaasjes, die je losjes vastzet met een windsel zoals buisverband. Vraag eerst je arts om advies. Poeders zijn meestal af te raden: ze schuren te veel, en als ze vocht opnemen, vormen ze een pasta waarin bacteriën te gemakkelijk kunnen groeien. Ook producten die de huid uitdrogen (zoals eosine) zijn vaak niet de beste oplossing.

Bescherm je huid tegen de zon, warmte en koude, wind en regen. Gebruik dus geen warmwaterkruik of ijszakjes en ga zeker niet naar de sauna of de zonnebank. Scheer de bestraalde huid niet (indien wel: scheer elektrisch en gebruik geen aftershave). Draag zachte, loszittende kleding, bij voorkeur in katoen. Draag geen beugel-bh (bij borstbestraling), geen broeksriem (bij bekkenbestraling) en geen das (bij bestraling van de hals). Volg de richtlijnen van de bestralingsafdeling op. Elektrisch scheren is toegestaan, maar het kan irritatie geven. Liever niet nat scheren vanwege de eventuele wondjes die kunnen ontstaan. Scheren met een scheermesje wordt afgeraden, omdat dit sneller kan zorgen voor wondjes. Het wordt afgeraden om te zwemmen of naar de sauna te gaan. Zwemmen mag wel als er nog geen huidreactie is ontstaan. Vermijd het zwembad en de sauna. Vermijd zo veel mogelijk de zon en zonnebanken. Onthaar bestraalde lichaamsdelen niet. Draag wijde kleding. Wanneer u in de zon gaat zitten, moet u de bestraalde huid bedekken, zodat daar geen zon komt. Een alternatief is goed insmeren met hoge factor (50) zonnebrandcrème. Vermijd de zon en/of smeer u in met minimaal SPF 30 (UV-straling is zeer schadelijk). Tijdens de maanden na de bestraling blijft de huid extra gevoelig voor de zon: bedek de bestraalde huid of gebruik een zeer sterke zonnecrème (bijvoorbeeld factor 60).

Huidirritatie is niet te voorkomen. Wel kunt u een aantal dingen doen en laten om de klachten te verminderen en de huid te laten genezen. Door de huid goed te verzorgen kunt u deze klachten verminderen of zelfs tegen gaan. Je kunt ALHYDRAN zowel tijdens als na de bestralingsperiode gebruiken.