Huidverzorging na bestraling en herstel van de huid

Na bestraling is het heel normaal dat u huidklachten heeft. Radiotherapie beschadigt kankercellen, maar ook gezonde cellen en de huid. Geïrriteerde, rode of jeukende huid na bestraling kunt u verzorgen met hydraterende zalf. De huid is na bestraling geïrriteerd en aangetast. U kunt last hebben van: Jeukende, trekkende huid Droge huid Geïrriteerde huid Wondjes Eczeem of huiduitslag Ontsteking Gevoelige/pijnlijke huid Verbrande huid Verkleuring. Door de huid goed te verzorgen kunt u deze klachten verminderen of zelfs tegen gaan. Uw huid twee weken na de eerste bestraling (Ongeveer) twee weken na uw eerste bestraling is het normaal om huidreacties zoals jeuk en roodheid te hebben. Vaak voelt de huid een beetje branderig aan (gloeien, pijnlijk). Als u een gevoelige huid heeft, kunt u deze klachten al eerder krijgen. Na die twee weken kunnen de huidreacties geleidelijk verergeren en kunnen er meer huidproblemen (bij)komen. Uw huid droogt uit door de bestraling. Door een (te) droge huid, gaat uw huid trekken en jeuken. Het is begrijpelijk dat u wilt krabben, maar dit maakt de problemen vaak erger. Door uw huid goed te verzorgen gaat u de uitdroging tegen. Wanneer u klaar bent met uw bestralingsbehandeling, moet uw huid nog volledig herstellen. Dit duurt nog ongeveer 4 tot 6 weken. Eventuele verkleuring van de huid verdwijnt ook geleidelijk. Soms blijft de huid iets donkerder. Daarnaast is de bestraalde huid extra kwetsbaar, bijvoorbeeld voor zonlicht (UV-straling). Goed hydrateren en bescherming tegen de zon is cruciaal voor snel en goed herstel van de huid.

Overleg altijd eerst met uw arts en/of de afdeling radiotherapie wat u het beste kunt doen bij de verzorging van uw huid na bestraling. Laat bijvoorbeeld ook zien welke crème of zalf u wilt gaan gebruiken. Bespreek of het een goede optie is. Tips voor huidverzorging na bestraling: Blijf in gesprek met uw behandelend arts Niet te lang (of te warm) douchen of in bad Was je huid niet met zeep Dep je huid droog na het douchen of bad, niet wrijven Vermijd de zon en/of smeer u in met minimaal SPF 30 (UV-straling is zeer schadelijk) Smeer de (gesloten) huid dagelijks in met een hydraterende zalf of crème. Door de ‘vochtbalans’ van de huid te herstellen met een hydraterende zalf, ondersteunt u het herstel van de huid. Dit kan helpen bij de klachten van jeuk en trekken én voorkomt barstjes en scheuren in de huid. Belangrijk bij een zalf of crème tijdens/na bestraling: Geen metalen: metalen kunnen tijdens de bestraling in je huid etsen Geen parfum: de crème moet zo neutraal mogelijk zijn om irritaties te voorkomen Pas bij het smeren op de bestralingslijnen: deze kunnen door smeren vervagen Zodra de huid niet goed reageert op de crème: stop met het gebruiken!

Bij behandeling met radiotherapie kan de huid erg gevoelig worden. Maak voor én na de bestralingstherapie gebruik van milde huidverzorgingsproducten die geen irriterende ingrediënten bevatten, zoals parfum of alcohol. Mooi is het als deze producten vochtvasthoudende ingrediënten bevatten die de huidbarrière helpen herstellen. Een crème mag je gewoon dagelijks op de huid smeren, maar doe dit alleen als de huid intact is (dus geen crème aanbrengen op een wond). Het is goed om de huid elke dag met warm water te wassen, maar doe dit wel mild. Dus niet boenen, geen washandjes, geen scrubs en niet scheren. Gebruik je een reinigingsproduct om de huid schoon te maken, kies dan een pH-neutraal product. Helaas is UV-straling niet goed voor de bestraalde huid. Blijf daarom zoveel mogelijk uit de zon; zoek de schaduw op. Lukt dit niet meteen, bedek de behandelde huid dan met UV-werende kleding, of een hoofddeksel. En is dit geen optie, smeer dan zonnebrandcrème. Een zonnebrandcrème die je op de bestraalde huid smeert, moet minimaal een factor 30 zijn en is het liefst vrij van irriterende ingrediënten. Naast zon, zijn hitte en kou niet bevorderlijk voor de huid. Extreme temperatuurverschillen kun je dus beter vermijden. De huid warmen of koelen na bestraling is dan ook geen goed idee. Wees extra lief voor de huid: gebruik parfumvrije huidverzorgingsproducten. Parfum is de nummer één allergeen en die vermijd je nu liever. Draag loszittende kleding, zodat de behandelde plek op de huid niet extra geïrriteerd raakt door wrijving.

Door bestraling kunnen vervelende huidklachten ontstaan. Je herkent waarschijnlijk (een aantal van) de onderstaande problemen maar al te goed: Jeukende huid Kapotte huid Huiduitslag Droge huid Geïrriteerde huid Ontsteking van de huid Gevoelige/pijnlijke huid Verbrande huid Verkleuring. Je kunt zelf stappen ondernemen (en bepaalde handelingen vermijden) om bovenstaande huidklachten te voorkomen en/of verminderen. Blijf altijd in gesprek met je arts. Ga niet te lang in bad of onder de douche. Vermijd het zwembad en de sauna. Was je huid niet met zeep. Gebruik in bad geen badschuim. Dep je huid droog in plaats van wrijven. Krab niet bij jeuk. Vermijd zo veel mogelijk de zon en zonnebanken. Plak geen pleisters op een bestraalde huid. Gebruik geen deodorant of parfum. Onthaar bestraalde lichaamsdelen niet. Draag wijde kleding. Gebruik een crème na bestraling. Vertel je behandelend arts over al je huidproblemen. Die zal je altijd van goed advies voorzien. Daarnaast is het belangrijk dat je elke tip die je opvolgt, óók met je arts bespreekt. Met name wanneer je producten als een zalf of talkpoeder wilt gebruiken, bijvoorbeeld tegen de jeuk. Vermijd het bad liever helemaal, maar douche ook zo kort mogelijk (maximaal 10 minuten). Zo voorkom je dat je huid te week wordt, en daardoor vatbaarder voor klachten. Dep je huid zachtjes droog na het douchen of het baden. Zeep droogt je huid uit. Daardoor krijg je sneller last van een droge en jeukende huid. Dat geldt des te meer voor een kwetsbare, bestraalde huid. Dus gebruik géén zeep. Je kunt eventueel pH-neutrale, ongeparfumeerde zeep gebruiken in combinatie met lauwwarm water. Let er daarbij wel op dat de bestralingslijnen die op je huid zijn getekend, niet gewist worden. Overleg eerst met je arts. Badschuim is óók een soort zeep, en dus kun je ook dan last krijgen van jeuk en droogheid. Gebruik in plaats daarvan olie. Smeer je huid daarnaast goed in met een hydraterende crème nadat je in bad bent geweest. Dat helpt ook om uitdroging van je bestraalde huid te voorkomen. Doe dit alléén na overleg met je arts. Wrijven met een handdoek, ruw óf zacht, werkt irritatie in de hand. Door te deppen, voorkom je wrijving én krijg je minder klachten. Vermijd krabben bij jeuk. Want dan gaat je huid na bestraling alleen maar sneller irriteren en kapot. Het is niet verstandig om na bestraling in de zon te zitten of onder de zonnebank te gaan. UV-straling van de zon óf zonnebank is schadelijk voor iedere huid, maar extra gevaarlijk voor je kwetsbare, bestraalde huid. De straling dringt na bestraling veel gemakkelijker je huid binnen. Je loopt daardoor meer risico op een droge huid, permanente verkleuring, littekenvorming en huidkanker. Ontkom je toch niet helemaal aan het zonlicht? Smeer je huid dan goed in met een verzorgende crème met SPF (ook als het bewolkt is). Maar alléén na overleg met je arts. Pleisters op de bestraalde huid zijn pijnlijk wanneer je ze lostrekt. Bovendien laten ze je huid rood, geïrriteerd en pijnlijk achter. Dek wondjes af met non-woven gaasjes, die je losjes vastzet met een windsel zoals buisverband. Vraag eerst je arts om advies. Deodorant en parfum bevatten meestal alcohol en metalen. Alcohol droogt je huid uit en metalen zijn schad schadelijk voor je huid tijdens de bestraling. Sommige bestralingscentra staan wel deodorant zonder alcohol, parfum of metalen toe, zolang je je oksel goed droogdept. Overleg dit altijd eerst met je arts. Je kunt je lichaamshaar in bestraalde gebieden op de huid beter niet ontharen. Scheren kan bij een normale huid al irritatie geven. Dus je kunt je voorstellen dat dat veel eerder gebeurt bij een kwetsbare, bestraalde huid. Wordt je gezicht bestraald, maar heb je bijvoorbeeld een baard? Scheer dan bij voorkeur alleen elektrisch. Volgens het LUMC is dat namelijk minder beschadigend voor je huid. En krijg je geen irritatie door het scheerschuim. Wijde kleding is zacht, comfortabel en zit niet zo dicht op de huid. Wrijving, schuren en irritatie door vezels voorkom je op deze manier. Tijdens en na bestraling kun je je gesloten(!) huid dagelijks insmeren met een verzorgende crème die je huid kalmeert. Maar let op: je kunt niet zomaar iedere crème gebruiken. Allereerst: overleg met je arts over iedere crème! Wat je ook doet, doe niets zonder overleg met je arts en/of de afdeling radiotherapie van het ziekenhuis. Sommigen verbieden namelijk het gebruik van een crème tijdens de bestralingsperiode. Begin pas met smeren als je arts toestemming geeft. Laat ook altijd zien welke crème je na bestraling wilt gebruiken. Sommige moet je namelijk vermijden tijdens het bestralen. Ga sowieso voor een zalf die: GEEN metalen bevat; die kunnen tijdens de bestraling in je huid etsen Ongeparfumeerd is; de crème moet zo neutraal mogelijk zijn om irritaties te voorkomen Pas daarnaast bij het smeren op: De bestralingslijnen; die kunnen door smeren vervagen Allergische reacties; zodra je huid er niet goed op reageert, stop! Of je huid goed gesloten is; je mag nooit een zalf op een open wond smeren.

Bestraling heeft vaak tot gevolg dat de huid in het bestraalde gebied geïrriteerd raakt. Hoe erg de irritatie is, hangt af van: De soort straling De dosis straling De bestralingstechniek Huidgevoeligheid van de patiënt. Patiënten merken de huidirritatie vaak pas een paar weken na de start van de bestraling. Het kan zelfs zijn dat de bestralingen dan al afgerond zijn. De huid herstelt zich meestal binnen tien tot veertien dagen. Roken, chemotherapie, suikerziekte en ondervoeding kunnen ervoor zorgen dat het herstel langer duurt. Huidirritatie is niet te voorkomen. Wel kunt u een aantal dingen doen en laten om de klachten te verminderen en de huid te laten genezen.

Je kunt huidklachten krijgen op de plek die bestraald wordt. Na bestraling kun je deze klachten hebben op de plek die is bestraald:rode huidwarm en branderig gevoel op je huidjeuklater na de behandeling: droge huid die verveltlittekenvorming (fibrose). Soms gaat je huid open op de plek die is bestraald. Dat gebeurt dan vooral bij huidplooien, bijvoorbeeld bij je liezen of onder je borst. Als die huid open gaat kan dat gevoelig zijn of pijn doen. De arts of verpleegkundige vertelt je welke crèmes en welk verband je kunt gebruiken.Je hebt het meeste last van huidklachten rond het einde van de bestraling. En in de eerste 2 weken daarna. Meestal geneest je huid binnen 4 tot 6 weken na de laatste bestraling. Van de bestralingsarts of verpleegkundige hoor je waar je op kunt letten om geen huidklachten te krijgen. En wanneer je contact met ze moet opnemen. Douche niet te lang: 5 tot 10 minuten. Gebruik lauwwarm water. Was je huid voorzichtig. Scrub niet met een scrubmiddel of washand. Gebruik eventueel een milde zeep. Dep je huid zachtjes droog na het douchen. Wrijf niet. Maak ook je huidplooien goed droog. Zwemmen (in een zwembad of natuurwater) en naar de sauna mag als je er geen huidklachten van krijgt. Heb je huidklachten? Wacht dan met zwemmen tot je huid hersteld is. Draag kleding die prettig op je huid voelt. Kies stoffen die je huid niet irriteren. Bijvoorbeeld katoen. Draag geen kleding met randen die schuren of knellen. Plak geen pleisters op de bestraalde huid. Wordt je huidklacht erger? En lijkt het of je huid opengaat? Vraag dan advies aan je arts of verpleegkundige. Gebruik je pleisters waar medicijnen in zitten? Plak ze dan niet op de plek die bestraald wordt. Wil je de plek waar je bestraald bent scheren of ontharen? Scheer liever elektrisch. Gebruik geen ontharingscrème. En hars deze plek niet. Gebruik op de plek die bestraald is alleen aftershave voor een gevoelige huid. Eigen huidverzorgingsproducten kun je blijven gebruiken, tenzij het irriteert. Gebruik liever geen make-up of producten met parfum op de plek die bestraald wordt. Daarbuiten mag wel. Word je oksel bestraald? Gebruik het liefst deodorant zonder alcohol. Heb je last van jeuk? Probeer niet te krabben of wrijven, hoe lastig dit ook is. Je kunt een crème krijgen tegen jeuk. Vraag je arts of verpleegkundige om advies. Koelen helpt. Draag luchtige kleding en leg je crème in de koelkast (niet in de diepvries!). Leg een coldpack uit de koelkast op de plek die jeukt. Smeer een paar keer per dag een vette crème op je huid. Bijvoorbeeld cetomacrogolcrème met vaseline of calendulacrème. Je mag de crème zo vaak smeren als je wilt. Soms krijg je na de bestraling een rode huid en gaat je huid open. Vooral in de plooien. Dit kan pijn doen. Overleg dan met je arts of verpleegkundige welke pijnstillers je kunt gebruiken. En hoe je dit het beste kunt behandelen. Je huid is tijdens de bestraling en in de maanden daarna vaak extra gevoelig voor verbranding door de zon. Daarom is het belangrijk om de bestraalde huid goed tegen de zon te beschermen. Blijf het eerste jaar na bestraling uit de zon met het deel van je huid dat bestraald is. Trek kleding aan die je huid zoveel mogelijk bedekt. Bijvoorbeeld een shirt, broek, hoed of pet. Ga niet onder de zonnebank. En blijf zoveel mogelijk in de schaduw. Ben je toch in de zon? Gebruik dan een zonnebrandcrème met factor 50 of hoger. Smeer je elke 2 uur opnieuw in. Door bestraling maakt je huid meer pigment aan. Daardoor kan je huid wat donkerder worden. Hoe donkerder je eigen huidskleur, hoe groter de kans dat je huid donkerder wordt. Meestal verdwijnt die donkere kleur. Soms niet. Dit zijn algemene adviezen. Voor jou kunnen andere adviezen gelden. Bespreek dit met je arts of verpleegkundige. Neem bij twijfel contact op met ze.

Het is heel normaal dat je huid reageert op bestraling. De mate waarin je huid reageert, hangt af van een aantal factoren. Je huid kan alleen reageren op de plaats waar je bestraald wordt. Het is heel normaal dat je huid reageert op bestraling. De mate waarin je huid reageert, hangt af van een aantal factoren:het soort stralende toegediende dosisde plaats van bestraling. Je huid reageert alleen waar je bestraald wordt. Op de bestralingsplaats kan je huid er rood, erg droog en lichtjes opgezwollen uitzien. Achteraf schilfert ze. De huid op de bestraalde plaats jeukt en is erg gevoelig. Heel zelden kan de huid donkerrood worden. Dan is ze ook glimmend en pijnlijk. Er kunnen zich blaasjes vormen, die opengaan en waaruit vocht kan komen. Deze klachten treden vaak op in de huidplooien. Bijvoorbeeld: achter de oren, de plooien in de hals, in de oksels, onder de borsten, ter hoogte van de liezen of de bilnaad. De huidreacties treden gewoonlijk op rond de 3e week van de behandeling. Daarna verergeren ze geleidelijk. De huid begint zich weer te herstellen 1 à 2 weken na de laatste bestraling. Lichte huidreacties genezen binnen 1 tot 2 weken na de behandeling. Hevige huidreacties genezen pas 2 tot 4 weken na de behandeling. De donkerrode of bruine huidverkleuring verbleekt geleidelijk na weken of maanden. Bescherm je huid tegen bijkomende irritatie, verwondingen en ontstekingen zolang de bestraling duurt en tot je huid volledig genezen is. Was je huid op de bestralingsplaats met een neutrale, niet-geparfumeerde zeep (b.v. glycerinezeep). Gebruik bij voorkeur lauw water. Was je heel voorzichtig. De bestraalde plaatsen dep je zachtjes, zonder wrijven. Droog de huid heel voorzichtig en deppend. Houd de huidplooien zeer droog, want op die plaatsen gaat de huid gemakkelijker open. Douchen mag gerust, maar neem liever geen bad. Zo kunnen de huidmarkeringen (de veldaftekeningen voor de bestraling) gemakkelijk verdwijnen. Breng nooit zelf de tekeningen opnieuw aan als ze minder duidelijk geworden zijn. Bescherm je huid op de bestraalde plaats tegen te hoge en te lage temperaturen. Gebruik nooit een warmwaterkruik of een elektrisch kussen. Vermijd deodorant waar je bestraald wordt. Scheer je niet op de bestralingsplaats, bijvoorbeeld in de oksels. Gebruik bij hevige jeuk of een erg droge huid een vochtinbrengende melk of crème. Probeer vooral niet te krabben, als je huid jeukt. Vermijd kleefpleisters op de bestraalde huid. Gebruik hypoallergische kleefpleisters en alleen rond de bestraalde huid als dit toch nodig mocht zijn. Vermijd kleding die over de bestraalde huid schuurt: draag als dat lukt 100 % katoenen kleding, als die rechtstreeks in conatct komt met de bestraalde huid. Zorg ervoor dat je kleren zacht aanvoelt. Gebruik in geen geval stijfsel of harde wasproducten, want die kunnen de huid irriteren. Draag over de behandelde huid losse kleren om wrijving te vermijden. Heren: Vermijd strak zittende hemden of broeken, nauw aansluitende kragen, riemen, enz. Een zijden sjaaltje bij halsbestraling voorkomt wrijving. Dames: Draag geen strak zittende beha, een korset, nauw aansluitende panty's, een strak zittende broek, enz. Als je toch een beha draagt, kun je de huid beschermen met een zacht doekje. Soms is het aangewezen om onder je beha een katoenen hemdje te dragen. Bescherm de bestraalde huid tegen rechtstreekse zon, koude, wind en regen. Zonneproducten houden de zon niet volledig tegen en bovendien kunnen ze irritatie veroorzaken. Bedek liever de bestraalde huid. Blijf je bestraalde huid beschermen, ook na de behandeling, en zelfs als je huid genezen lijkt. Tijdens de eerste weken na de bestraling: Vermijd verwondingen, wrijving of druk. Gebruik vochtinbrengende lotions, zalven of crèmes. Vermijd zoveel mogelijk producten die huidirritatie kunnen veroorzaken, zoals: deodorants, pre- en aftershaves voor de heren. Tot 3 maanden na de bestraling: Bescherm je huid tegen direct zonnelicht. Gebruik een zonneproduct met factor 20 of hoger, als je de bestraalde huid toch blootstelt aan de zon. Bescherm je huid tegen de rechtstreekse inwerking van wind en koude. Raadpleeg uw arts of verpleegkundige als de huid op de plaats van de bestraling hevig rood wordt. als de huid op de plaats van de bestraling blaasjes vertoont. als de huid op de plaats van de bestraling vochtig en kleverig wordt. als de huid op de plaats van de bestraling erg pijnlijk is.